Preventie en bestaanszekerheid
“…maar of het deze keer wél werkt is nog de vraag”, kopte EenVandaag bij een nieuwsbericht over het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA). Het doel van het GALA is meer aandacht, meer geld en betere samenwerking voor een gezondere samenleving. Dat ‘extra geld’ is op jaarbasis een half miljard euro voor preventie. Wat dit onderwerp betreft komt de overheid van ver, want ze heeft preventie lange tijd beschouwd als iets wat mensen maar vooral zelf moeten doen. Staatssecretaris Maarten van Ooijen is er nu samen met de gemeenten politiek verantwoordelijk voor dat de preventiedoelen uit het GALA daadwerkelijk worden gerealiseerd. Dat is een belangrijke stap in de goede richting.
Maar toch, het is ‘slechts’ geld. Hoe zit het met die andere twee aspecten: aandacht en samenwerking? Aandacht is er ook al vanuit programma’s als Alles is Gezondheid, Jongeren op Gezond Gewicht, Kansrijke Start en niet te vergeten het Nationaal Preventieakkoord. Deze programma’s – en nog talloze pilots meer – hebben weinig kunnen veranderen aan het feit dat we een gezondheidskloof hebben waarin de mensen aan de onderzijde van het spectrum vijf jaar korter leven – en ruim vijftien jaar in minder goede gezondheid – dan de mensen aan de bovenzijde.
Terecht wordt nu gesteld dat met al die programma’s en pilots weliswaar meer aandacht is ontstaan voor het onderwerp preventie, maar dat ze tegelijkertijd vooral getuigen van versnippering in die aandacht. Vandaar die nadruk op ‘betere samenwerking’. Toch is de million dollar question hierbij: samenwerking tussen wie en wie precies? Gemeenten, zorgaanbieders, professionals in het sociaal domein? Ja, ja en ja als het goed is, want die partijen spelen er allemaal een rol in. Maar in het kader van nothing about us without us zijn de belangrijkste partij toch vooral de mensen om wie het gaat. Primair die mensen die nu in hun eigen levens de schadelijke gevolgen van die gezondheidskloof ondervinden.
De gemeente Amsterdam heeft nu bijvoorbeeld de supermarktsafaris bedacht (ja je leest het goed, er staat echt: supermarktsafaris). Hierin gaan mensen in kleine groepjes boodschappen doen om te leren hoe ze gezond en betaalbaar eten kunnen kopen. Sympathiek, maar zoals Tim ’S Jongers van de Wiarda Beckman Stichting recent in de Volkskrant stelde: ‘Als elk moment van de dag een strijd is tegen jezelf en de elementen, staat broccoli niet bovenaan je prioriteitenlijstje’. Een belangrijk element van preventie is bestaanszekerheid. En die is de laatste jaren nu juist voor steeds meer mensen onder druk komen te staan.
Frank van Wijck
Hoofdredacteur sociaal Domein
